Πολλά έχουν γραφτεί ως τώρα για τις πυρκαγιές στα Ελληνικά Δάση και λίγα για τις πραγματικές αιτίες που τις προκαλούν. Ποτέ όμως δεν έχει αντιμετωπιστεί το φαινόμενο των πυρκαγιών με συστηματική έρευνα που θα αφορά πρώτα τις αιτίες και κατόπι τα απαραίτητα μέτρα για την καταπολέμηση και άρση των αιτίων αυτών. Μέχρι τώρα οι φωτιές αντιμετωπίζονται εποχιακά και ευκαιριακά σαν ένα φυσικό φαινόμενο που θα εμφανιστεί τους θερινούς μήνες, θα φέρει την όποια καταστροφή για να ξεχαστεί αργότερα και να εμφανιστεί την επόμενη χρονιά με τους καύσωνες και τους δυνατούς ανέμους. Οπότε τα ίδια θα γραφτούν, και οι ίδιες και χειρότερες εικόνες θα παρουσιαστούν στα μέσα μαζικής ενημέρωσης, τα ίδια λόγια θα ειπωθούν από υπευθύνους και μη, ώσπου η σκληρή καθημερινότητα να τα αφήσει να περάσουν στη λήθη, σαν να μη συνέβη απολύτως τίποτε. Μήπως το ίδιο δεν συμβαίνει και σ' όλους τους άλλους τομείς της κοινωνικής μας ζωής; Γιατί τα δάση να αποτελούν εξαίρεση; Απλώς οι Έλληνες ανακάλυψαν τα δάση τις τελευταίες δεκαετίες. Παντού εκφυλισμός και σήψη.

Χρόνο με το χρόνο χάνουμε τα δάση, χάνουμε τον κύριο πνεύμονα ζωής.
Η ασυδοσία, η αδιαφορία, η παραλυσία απέναντι στο τραγικό αυτό φαινόμενο, δίνει την εντύπωση ότι η καταπολέμησή του δεν έχει νόημα, γιατί ό,τι και να κάνει κανείς το φαινόμενο θα επαναληφθεί σαν αδήριτος φυσικός νόμος.

Ωστόσο δεν πρέπει να αφήνουμε τα πράγματα στην τύχη τους. Βέβαια το κράτος έχει αυταπόδεικτα την μεγαλύτερη ευθύνη, γιατί αντικειμενικά θα είχε τη δυνατότητα να προλάβει το κακό. Όμως ποιο κράτος, ποια πολιτεία. Το κράτος της διαπλοκής και των εργολάβων; Γι' αυτό αφήνει τα πράγματα στην τύχη τους ή τα χειροτερεύει. Αλλά και ο πολίτης έχει από την άλλη μεριά εξίσου μεγάλη ευθύνη.

Βαθιά μου πεποίθηση είναι ότι οι πυρκαγιές στην ουσία τους είναι ένα κοινωνικό φαινόμενο της εποχής που μόνο η σωστή αντιμετώπισή του ως τέτοιου μπορεί να δώσει προοπτική για τη σωστή μελέτη και την αποτελεσματική αντιμετώπισή του . Οι φωτιές στα δάση, όσο παράξενο κι αν φαίνεται, έχουν να κάνουν με την ηθική, οικονομική, πνευματική και πολιτιστική ζωή του Έλληνα.

Προσωπικά ως φυσιολάτρης, ορειβάτης και ασχολούμενος επαγγελματικά με την ορεινή φύση, γνωρίζω από άμεση εμπειρία και στη λεπτομέρειά του ολόκληρο τον ορεινό όγκο της πατρίδας μας και μπορώ να πω με βεβαιότητα και να αποδείξω ότι
η Ελλάδα είναι ένας απέραντος, εύφλεκτος σκουπιδότοπος, μια απέραντη χωματερή, για την οποία υπεύθυνο είναι τόσο το κράτος, όσο και ο Έλληνας πολίτης. Αυτή είναι η αλήθεια όσο σκληρή κι αν ακούγεται.

Κι όταν λέμε για σκουπίδια, φυσικά εννοούμε ό,τι μπορεί να φανταστεί κανείς. Οπωσδήποτε όμως ανάμεσα στα σκουπίδια είναι γυαλιά, γκαζάκια, φιάλες υγραερίου, αλλά κοντά σ' αυτά και πολλά άλλα επικίνδυνα υλικά όπως μπουκάλια, σπασμένα τζάμια κ.τλ, που στην περίπτωση του καύσωνα και του δυνατού ανέμου επενεργούν ως σπίρτα.

Πριν από αρκετά χρόνια τα σκουπίδια περιορίζονταν στα παραθαλάσσια μέρη και τα δάση έμεναν καθαρά από την παρουσία του ανθρώπου. Τα τελευταία χρόνια το κακό έχει επεκταθεί και στην υπόλοιπη φύση και τα βουνά. Αν αφαιρέσουμε τους εμπρηστές και οικοπεδοφάγους, που κατά τη γνώμη μου ευθύνονται για το 30 - 40 % το υπόλοιπο ποσοστό οφείλεται στην παγερή αδιαφορία των Ελλήνων πολιτών.

Ο Έλληνας, με την παντελή έλλειψη οικολογικής συνείδησης που τον διακρίνει και την εγωκεντρική και άκρως εγωιστική καταναλωτική νοοτροπία που τον διακατέχει αποτελεί τον κύριο και βασικό παράγοντα για τις φωτιές. Είναι γεγονός ότι τις τελευταίες δεκαετίες η οικονομική άνοδος μεγάλων στρωμάτων της ελληνικής κοινωνίας έδωσε τη δυνατότητα από τη μια να φυτρώνουν τα αυθαίρετα - φυσικά με την ανοχή ή συνενοχή του κράτους - σαν μανιτάρια μέσα στα δάση κι από την άλλη η πρόσβαση σ' αυτά - ιδίως με το αυτοκίνητο- να είναι εύκολη. ΄Έτσι δίπλα σε κάθε αυθαίρετο ή μη, μια ανεξέλεγκτη χωματερή. Τα δάση μας πλέον βρίθουν από σκουπίδια παντός τύπου, που αποτελούν δυνητικές εστίες φωτιάς. Οι ιδιοκτήτες των αυθαιρέτων, αλλά και οι υπόλοιποι Έλληνες στα χωριά και την εξοχή βρίσκουν πιο άνετο και εύκολο να πετάξουν τα σκουπίδια τους στο δάσος, παρά να τα πετάξουν στις νόμιμες χωματερές, που ένας θεός να τις κάνει χωματερές. Έτσι το δάσος έχει γεμίσει πια από εύφλεκτα υλικά. Κοντά σ' αυτό έχουν αυξηθεί οι εκδρομείς και τουρίστες στην ορεινή φύση, γιατί έχει γίνει πια μόδα το βουνό και γενικότερα η φύση. Δεξιά κι αριστερά από τους δασικούς δρόμους, κάτω από τις γέφυρες και τα ωραιότερα σημεία της υπαίθρου - πηγές, τόποι αναψυχής, στάθμευσης κ.λπ - βρίθουν τα σκουπίδια με εύφλεκτα υλικά. Ο Έλληνας έχει συνηθίσει να πετάει τα σκουπίδια του οπουδήποτε μέσα στα δάση, αρκεί να μην είναι μέσα στο σπίτι του, στην αυλή του ή στο οικόπεδό του, λες και η φωτιά θα κάνει εξαίρεση τη δική του ιδιοκτησία. Από την άλλη δεν έχει συνειδητοποιήσει ότι δεν είναι το ίδιο να πετάς γυαλιά στην πόλη απ' ότι στην ύπαιθρο, ούτε το ίδιο να πετάς το τσιγάρο σου περπατώντας ή οδηγώντας στην πόλη απ' ότι στο δάσος μέσα ή στους δρόμους ή στα μονοπάτια με πυκνή βλάστηση.

ΠΑσφαλώς υπάρχουν και οι εμπρηστές και οι οικοπεδοφάγοι για να αγοράσουν και να χτίσουν. Δεν είναι όμως Έλληνες πολίτες αυτοί που τα αγοράζουν;
Ασφαλώς και το κράτος έχει την πρώτη και oυσιαστική ευθύνη να βάλει μια τάξη σ' όλη αυτή την αυθαιρεσία. Όμως το κράτος δεν είναι αυτό που φτιάχνουμε εμείς οι ίδιοι κατ' εικόνα και ομοίωσή μας;

Σ' αυτό ρόλο παίζει φυσικά και ο χαρακτήρας του Έλληνα, δηλ. ο ατομικισμός και η ιδιοτέλεια. Η εγωκεντρική και αντικοινωνική του στάση με τη ρήση «εγώ να είμαι καλά και τσιμέντο να γίνουν οι άλλοι» είναι ένα από τα εκφυλιστικά φαινόμενα που σε συνδυασμό με την έλλειψη σχετικής παιδείας και οικολογικής συνείδησης τον κάνει αυτοκαταστροφικό.

Ως συνήθως ο καθένας απωθεί την ευθύνη από πάνω του και θεωρεί υπεύθυνους για ότι γίνεται τους άλλους και ποτέ τον εαυτό του. Ποτέ όμως δεν φταίμε εμείς. Πάντα οι άλλοι. Έτσι δημιουργούνται τα άλλοθι και η απραξία ως κράτος και ως πολίτες. Όμως στην πραγματικότητα εμείς είμαστε οι μόνοι υπεύθυνοι. Εμείς ως κράτος και ως πολίτες.

Όσο δεν θα υπάρχει κτηματολόγιο και δασολόγιο για να γλιτώσει το δάσος από τους εμπρηστές και καταπατητές και όσο οι Έλληνες πολίτες θα μεταχειρίζονται το δάσος ως χωματερή, η φωτιές ποτέ δε θα σταματήσουν, εφόσον οι κλιματικές συνθήκες ευνοούν πια την εύκολη πυρπόληση ή ανάφλεξη των δασών.
Χωρίς τη θέληση για πρόληψη δεν πρόκειται να γίνει τίποτε Η προστασία των δασών βασίζεται σε δύο παράγοντες: Στο κτηματολόγιο και δασολόγιο και στην καθαριότητα των δασών από τα σκουπίδια. Όλα τα άλλα μέτρα είναι βοηθητικά. Όσο αυτά τα δύο δεν υπάρχουν ή δεν εφαρμόζονται από την πολιτεία και τους πολίτες τα δάση θα συνεχίζουν λόγω της υπερθέρμανσης του πλανήτη να καίγονται, έως την τελική τους εξαφάνιση. Έτσι η Ελλάδα θα μεταβληθεί σε κρανίου τόπο.
Η ποιότητα ζωής φυσικά προϋποθέτει πολιτισμό, προϋποθέτει αλλαγή νοοτροπίας από το εγώ στο εμείς, από τον ατομικισμό στην κοινωνική ευθύνη κι αλληλεγγύη, έτσι ώστε ο Έλληνας να μην σκέφτεται κοντόφθαλμα μόνο τον εαυτό του, αλλά και το κοινωνικό σύνολο στο οποίο ζει και είναι αναπόσπαστο μέρος του και σε τελευταία ανάλυση απ' αυτό εξαρτάται και η δική του ζωή και ευμάρεια.
Ο εκφυλισμός των ηθικών, κοινωνικών και πνευματικών αξιών και η υποκατάστασή τους από τον άκρατο καταναλωτισμό, είναι ο κύριος συντελεστής μύριων κακών και φυσικά και των πυρκαγιών. Οι φωτιές, όπως και τα άλλα αρνητικά φαινόμενα στην πατρίδα μας, αν δεν αντιμετωπιστούν σαν κοινωνικό φαινόμενο μιας κοινωνίας που την διακατέχει ο ατομικισμός, η ιδιοτέλεια, η έλλειψη ευθύνης για το σύνολο θα συνεχίσουν το καταστροφικό τους έργο σε μεγαλύτερη έκταση. Έτσι θα βλέπουμε κάθε χρόνο να λιγοστεύουν τα δάση και να φτωχαίνει αυτή η χώρα απελπιστικά από έναν φυσικό πλούτο που η φύση χάρισε πλουσιοπάροχα στην Ελλάδα.

του Δαμιανού Βασιλειάδη, εκπαιδευτή ορεινής πεζοπορίας